Een pigmentvlek is een ophoping van melanine op één plaats in de huid door een ontregeling van de pigmentvormende cellen. Melanine is het pigment of de kleurstof van de huid. Bij blootstelling aan UV-licht wordt het extra geproduceerd om de huid te beschermen.
Bij iedereen is er hier of daar wel een pigmentvlekje aanwezig. Er kunnen heel wat verschillende soorten pigmentvlekken op de huid terug te vinden zijn.
Belangrijk is goedaardige en kwaadaardige pigmentvlekken van elkaar te onderscheiden. Het type pigmentvlek bepaalt ook welke behandelingsmogelijkheden kunnen worden geadviseerd.
Soorten pigmentvlekken:
Moedervlekken:
Dit zijn aangeboren pigmentvlekken. Je kan ze aantreffen over gans het lichaam. Deze vlekken liggen dieper in de huid geworteld dan sproeten of ouderdomsvlekken. Opvolging van moedervlekken is belangrijk om tijdig een ontaarding naar een melanoom vast te stellen. Deze vlekken kunnen enkel efficiënt behandeld worden door ze weg te snijden.
Brochure UZ Leuven in verband met de opvolging van pigmentvlekken: www.uzleuven.be/brochure/700242
Sproeten:
Genetische sproeten ontstaan reeds op jonge leeftijd door een specifieke genetische aanleg. Sproeten over een gans lichaam behandelen is niet zinvol. Goede bescherming tegen de zon vermijdt dat ze donkerder worden.
Zomersproeten of solaire lentigines ontstaan onder invloed van zonlicht. Preventie door je voldoende te beschermen tegen de zon is reeds op kinderleeftijd het belangrijkste advies.
Sproeten zijn onschuldige pigmentvlekken die onder invloed van zonlicht donkerder verkleuren en in de winter weer lichter worden. Lentigines zijn oppervlakkige pigmentvlekken. Solaire lenitgines worden soms wel behandeld. Specifieke laserbehandelingen zijn hiervoor het meest geschikt. Een goede zonnefactor en bepaalde onderdrukkende crèmes of serums ondersteunen de behandeling.
Ouderdomsvlekken:
Deze pigmentvlekken ontstaan door blootstelling aan zonlicht door de jaren heen. Lichtere huidtypes hebben hier gemakkelijker last van. Preventie kan enkel door zich zorgvuldig tegen overdreven zonlicht te beschermen. Hoe ouder men wordt, hoe meer vlekken verschijnen en dit op de huidzones die veel blootgesteld zijn geweest aan de zon, zoals gelaat en handen. De schade in de huid door UV stralen treedt op 10 à 15 jaar na de blootstelling. De schade is het resultaat van een optelsom doorheen de jaren.
Deze pigmentvlekken zijn vaak esthetisch ontsierend, maar goedaardig. Opvolging is nochtans geadviseerd omdat zulke vlekken soms toch kunnen ontaarden naar een kwaadaardig letsel.
Deze pigmentvlekken geven gelaat en handen vaak een zeer onregelmatige teint, waardoor een minder fris en meer verouderd algemeen uitzicht. Daarom vragen heel wat patiënten om deze vlekken te behandelen.
Deze pigmentvlekken worden meestal het meest efficiënt behandeld met specifieke lasers of cryotherapie. Crèmes kunnen de verkleuring enkel oplichten. De juiste huidproducten zijn wel van belang om een laserbehandeling te ondersteunen en om het optreden van nieuwe vlekken te milderen.
Jaarlijkse onderhoudsbehandelingen in de herfst of de winter zijn hier geadviseerd, omdat de beschadigde huid met ontregelde melanocyten (de cellen die pigment aanmaken) steeds nieuwe pigmentvlekken zal aanmaken onder invloed van het minste zonlicht. Goede bescherming tegen UV straling blijft een must.
Zwangerschapsmasker of melasma
In dit geval ontstaat er een verkleuring of verschuiving van het pigment onder invloed van hormonen. Een zwangerschap kan verantwoordelijk zijn voor dit type pigmentvlekken, maar ook pilgebruik of andere hormonen zoals bij schildklierafwijkingen kunnen de boosdoeners zijn van deze meestal grotere vlekken in het gelaat en de hals.
Wanneer de hormonale invloed verdwijnt, verdwijnen de vlekken geleidelijk. De zon versterkt het aanwezige pigment erg. Sterk bescherming tegen de zon met fysiek afschermende filters is essentieel.
Behandeling dient voorzichtig te gebeuren om verslechtering te voorkomen. In dit geval zijn chemische peelings vaak geschikt in combinatie met pigment onderdrukkende crèmes.
Pigmentstoornissen bij bepaalde ziekten
Bepaalde ziekten gaan gepaard met huidverkleuringen. In de eerste plaats dient hierbij de onderliggende aandoening te worden aangepakt.
Ook ontkleuringen zoals bij vitiligo kunnen voorkomen.